Akü Neden Biter?

Bu yazımızda, her sürücünün en az bir kez yaşadığı bir sorunu ele alacağız: Aracın aküsünün bitmesi! Bazen seyir esnasında bazen ise bir sabah kalktığımızda aniden karşılaştığımız bu durum, şüphesiz ki oldukça can sıkıcıdır. Peki, akü neden biter? Gelin birlikte, öncelikle akünün tükenme nedenlerini; ardından ise bu durumu önlemek için yapabileceklerinizi keşfedelim. Hazırsanız, başlıyoruz!

Araba Aküsü Neden Biter?

• Elektronik sistemlerin açık kalması
• Soğuk hava koşulları
• Alternatör arızası
• Akünün yaşlanması/eskimesi
• Aracın uzun süre kullanılmaması
• Kısa mesafeli sürüşler

Elektronik Sistemlerin Açık Kalması

Araçlarda bulunan tüm elektronik sistemler, aküden güç alarak çalışmaktadır. Farlar, kabin aydınlatma ışıkları, radyo, klima gibi tüm sistemlerin aküdeki güce ihtiyacı vardır; ancak, araç çalışırken, akü de sürekli olarak şarj olduğu için; elektronik sistemlerin çalışması aküyü azaltmaz. Araç çalışır durumda değilken ise, açık bırakılan bir far dahi aracın aküsünün bitmesine neden olabilir. Birçok sürücünün en sık yaptığı hatalardan biri ve araba aküsünün başlıca bitme sebebi de zaten, aracın farlarının açık unutulmasıdır. Modern araçlarda, otomatik kapanma özelliği olsa da, eski modellerde sürücülerin dikkatli olması gerekir.

Soğuk Hava Koşulları

Kış aylarında, hava sıcaklığının sıfırın altına düşmesi de akü performansını olumsuz yönde etkileyebilir. Çünkü düşük sıcaklıklarda akü içindeki kimyasal reaksiyonlar yavaşlar ve üretilen enerji miktarı azalır. Bu durum, motorun çalışmasını zorlaştırır ve aracın ilk marşta zorlanmasına neden olur. Eskimiş veya zayıflamış akülerde ise, soğuk hava koşulları akünün ömrünün daha kısa sürede tamamlanmasına neden olur. Aynı şekilde, dizel araçların ısıtma bujileri daha fazla elektrik tükettiği için, dizel araçların aküleri de kış aylarında performans kaybı yaşayabilir ya da tamamen tükenebilir. Peki ne yapabilirsiniz?

• Soğuk havalarda aracı uzun süre kullanmayacaksanız, akü takviye cihazı veya akü şarj cihazı kullanarak, araç aküsünü düzenli olarak şarj edebilirsiniz.
• Kış aylarında, aracınızı kapalı bir garaj veya rüzgardan korunaklı bir alana park etmeye özen gösterebilirsiniz.
• Akünüzü düzenli olarak kontrol ettirerek zayıfladığında değiştirebilirsiniz; çünkü akü ne kadar yaşlı olursa o kadar çabuk tükenir.

Alternatör Arızası

Araç hareket halindeyken gösterge panelinizde akü ışığı yanıyorsa ya da akü performansı günden güne azalıyorsa da, alternatör arızası ile karşı karşıya olabilirsiniz. Motor çalışırken aküyü şarj etmekle görevli olan alternatör arızalandığında, akü yeterince dolamaz ve zamanla tükenir. Ancak, akü tamamen bitmeden önce mutlaka farların titremesi ya da akü arıza lambasının yanması gibi belirtilerle kendini belli eder. Bu durumda aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

• Alternatör kayışlarının aşınmış veya gevşemiş olup olmadığını kontrol edebilir ve gerekli tamir, değişim işlemlerini yapabilirsiniz.
• Akü voltajını ölçerek şarj olup olmadığını test edebilirsiniz (Motor çalışırken ortalama voltaj 13.8V ile 14.8V arasında olmalıdır).

Akünün Yaşlanması

Tüm araç parçalarının olduğu gibi akünün de ömrü sınırlıdır; hatta ortalama bir akünün ömrü 4-5 yıl kadar kısadır. Bu nedenle, özellikle 3 yıldan sonra, akülerde performans sorunları başlar ve içindeki kimyasal yapılar bozularak şarj tutma kapasitesini düşürür. Eğer sizin de akünüz 3-4 yıldan daha eskiyse ve sık sık marş basma problemleri yaşıyorsanız, yeni bir akü almanın zamanı gelmiş olabilir.

Aracın Uzun Süre Kullanılmaması

Araçlar uzun süre park halinde kaldığında da, akü doğal olarak kendi kendine deşarj olur. Özellikle modern araçlarda, alarm sistemleri, saat, merkezi kilit gibi sistemler sürekli olarak aküden düşük miktarlarda enerji çektiği için, birkaç hafta içinde akünün tamamen tükenmesine neden olabilir. Peki, bu durumu önlemek için neler yapabilirsiniz?

• Eğer aracınızı uzun süre kullanmayacaksanız, haftada en az bir kez motoru çalıştırarak 15-20 dakika boyunca akünün şarj olmasını sağlayabilirsiniz.
• Aracınızı kullanmayacağınız süre için akü kutup başlarını sökerek, tamamen boşalmasını önleyebilirsiniz.
• Akü şarj cihazı vb. bir destek kullanabilirsiniz. 

Kısa Mesafeli Sürüşler

Sürekli olarak kısa mesafelerde araç kullanmak, akünün tam olarak şarj olmasını engelleyerek, zamanla performansının düşmesine ya da akünün bitmesine neden olabilir. Çünkü kısa sürüşler sırasında, marş motorunu çalıştırmak için aküden yüksek miktarda enerji çekilir; ancak, alternatör aküyü tam olarak şarj edecek kadar uzun süre çalışmaz ve zamanla akünün tamamen boşalmasına neden olur. Özellikle şehir içinde sık sık dur-kalk yapan ve her seferinde kısa mesafeler kat eden araçlar için, araba aküsünün bitmesinin yaygın nedenlerinden biri budur. Ancak, haftada en az bir kez 20-30 dakikalık uzun bir sürüş yaparak, akünün tam olarak şarj olmasını sağlayabilir ve bu durumu önleyebilirsiniz.

Ne Zaman Akü Değişimi Yapmalısınız?

Yukarıdaki maddelerden de anlayabileceğiniz gibi, araba aküsünün bitme nedenlerinden bazıları geri dönüşü olmayan ya da ancak akünün değiştirilmesi ile önlenebilecek durumlardır. Bu durumda, maalesef akü değişimi kaçınılmaz olur. Peki, araba aküsünün bittiği ve değişmesi gerektiği nasıl anlaşılır? İşte akü şarjının yeterli olmadığı ve değişim vaktinin geldiğini gösteren başlıca belirtiler:

Marş Basmada Zorluk veya Aracın Geç Çalışması

Akü zayıfladığında ilk fark edilen belirti, motorun çalışmasının zorlaşmasıdır. Eğer marşa bastığınızda, aracınız normalden daha yavaş tepki veriyorsa veya birkaç denemeden sonra ancak çalışıyorsa, akünüzün artık eskidiğini ve yeterli voltajı sağlayamadığını söyleyebiliriz. Bu durumda, akünüzün voltajını ölçerek, sorunun kaynağının o olduğundan emin olmanızı tavsiye ederiz. Eğer akünüz sağlıklı ise kapalıyken 12.6V, motor çalışırken ise 13.8V-14.8V aralığında bir değere sahip olmalıdır. Eğer voltaj bu değerlerin daha altında ise ve akünüz 3 yıldan uzun süredir değiştirilmediyse, akü değişimi yapmanızı öneririz.

Akü Işığının Yanması

Gösterge panelinde bulunan akü uyarı lambasının sürekli olarak yanması da, akünüzün yeteri kadar şarj olmadığını veya şarj sisteminde (alternatör veya şarj kablolarında) bir problem olduğunu gösterebilir. Eğer bu durumu yaşıyorsanız, öncelikle alternatör arızası olup olmadığını kontrol etmenizi; eğer sorun alternatörde değilse akü değişimi yapmanızı tavsiye ederiz.

Farların Zayıflaması

Araba aküsünün bittiğini anlamanın en kolay yollarından biri de farlardaki dalgalanmalara dikkat etmektir. Eğer farlarınız eskisinden daha loşsa veya ışıkta dalgalanmalar oluyorsa, sorun muhtemelen aküdedir; çünkü araçların far ömrü, aküye kıyasla çok daha uzundur ve birçok sürücü, farların zayıflamasını LED’lerden sansa da sorun genellikle aküdedir. Bu durumda, akünüzün voltajını ölçmenizi ve kapalıyken 12.6V, motor çalışırken ise 13.8V-14.8V aralıklarının altında ise akü değişimi yapmanızı tavsiye ederiz.

Aküde Fiziksel Hasar veya Şişme

Akünün iç kimyasal reaksiyonlarında dengesizlikler olduğunda, dış kasasında çatlaklar, sızıntılar veya şişme gözlemlenebilir. Özellikle aşırı sıcak veya soğuk havalarda daha yaygın yaşanan bu durum, oldukça tehlikelidir ve bir an önce akü değişimi yapılmalıdır.

Akü Kutuplarında Oksitlenme ve Korozyon

Akü kutup başlarında beyaz veya yeşilimsi bir tortu (sülfat) birikimi söz konusu ise, akünün iç reaksiyonlarında bir sorun olabilir ve bu tortular, elektrik iletimini engelleyerek, aracın geç çalışmasına veya hiç çalışmamasına neden olabilir. Bu durumda, öncelikle akü temizleyici spreyler ile oksitlenmeyi temizlemenizi ve akü performansını yeniden test etmenizi tavsiye ederiz. Ancak, bu yalnızca geçici bir çözümdür ve kısa süre sonra, yeniden oksitlenme olabilir ya da akü şarj tutmamaya başlayabilir. Bu nedenle, daha etkili ve kesin bir çözüm için akü değişimi yapmayı değerlendirebilirsiniz.

Akü Ömrünün Tükenmesi

Araba aküsünün değişmesi gerektiğini gösteren son ve  en önemli belirti ise akü ömrüne ulaşmış olmanızdır. Akülerin ne kadar süre kullanılabileceği üzerlerinde yazmaktadır (genellikle 4-5 yıl); bu süre dolduğunda ise akünün değiştirilmesi hem araç performansı hem de sağlığı için oldukça önemlidir. Aksi takdirde, voltaj dalgalanmaları nedeniyle aracın elektrikle çalışan sistem ve donanımlarında arızalar meydana gelebilir.

Akü neden biter ve neler yapılmalıdır, sorularını detayları ile inceledik. Kısaca özetlemek gerekirse, akü ideal çalışma koşullarının dışında kullanıldığında ya da alternatör tarafından yeterince beslenemediğinde, performansı düşer ve zamanla tükenir. Yalnızca 4-5 yıllık bir kullanım süresi olan, araba akülerinin zamanında değiştirilmemesi de araba aküsünün bitme nedenlerinden biridir. Ancak, bu maddelere dikkat ettiğiniz ve gerekli önlemleri aldığınız sürece, akü performansını yüksek tutabilir ve yıllarca güvenle kullanabilirsiniz. Araç bakımı ve sistemleri hakkında daha fazla bilgi için Araba 101 serimizi takip etmeyi unutmayın!

Sıkça Sorulan Sorular