Radyatör Nedir, Ne İşe Yarar ve Nasıl Çalışır?

Araç motorunun ve bileşenlerin sağlığı, her sürücünün öncelikli bakım kriterleri arasındadır. Çünkü sağlıklı bir motor, hem performans ve güvenlik hem de yakıt verimliliği için olmazsa olmazdır. Peki, motor ömrünü korumak için neler yapabiliriz? İlk kural, radyatör gibi motor sağlığını doğrudan etkileyen bileşenlerin düzenli bakımı ve tamirinin yapılmasıdır. Peki radyatör nedir, ne işe yarar? İşte tüm detayları ile, sağlıklı bir sürüş için radyatör hakkında bilinmesi gereken tüm detaylar:

Radyatör Nedir?

Araçlarda motorun sıcaklığını düzenleyen soğutma sistemi parçasına radyatör denir. Otomobiller çalışırken motorları yüksek sıcaklıklara maruz kaldığı için, motor ve bileşenlerinin korunması için, motor sıcaklığının düşürülerek, kontrol altında tutulması gerekir. Su ve antifriz gibi soğutucu sıvılarla dolu olan radyatör sayesinde bu işlem gerçekleşir. Tabii ki radyatörün görevleri bununla da sınırlı değildir ve birçok dolaylı işlevi de bulunur.

Radyatör Ne İşe Yarar?

• Motorun aşırı ısınmasını önler. İçten yanmalı motorlarda ortaya çıkan aşırı ısı, radyatör sayesinde dışarı atılır.
• Soğutucu sıvı ve antifrizin dolaşımını sağlar. Bu sıvılar, motorun aşırı ısısını emer ve radyatör borularından geçerken soğutulur.
• Motor verimliliğini artırır. Motor aşırı ısındığında bir dizi ateşleme ve performans sorunu ortaya çıkar; ancak, radyatör motor ısısını kontrol altında tuttuğu için motor ve yakıt verimliliğini de artırır.
• Motor ve bileşenlerinin ömrünü uzatır. Aşırı ısınmanın motora olan bir diğer olumsuz etkisi de fiziksel deformasyon, aşınma ve kırılmalardır. Ancak, radyatör sayesinde bu arızalar da önlenir ve motorun ömrü uzar.

Peki, radyatör bütün bunları nasıl yapar? Gelin birlikte, esasında oldukça basit olan radyatör çalışma prensibini inceleyelim!

Radyatör Nasıl Çalışır?

1. Motor çalıştıkça, sıcaklığı da artar.
2. Motorun sıcaklığı arttıkça, soğutucu sıvı motorun içinde dolaşmaya başlar.
3. Soğutucu sıvı, motorun çeşitli parçalarından ısıyı emer ve motorun genel sıcaklığını düşürmeye başlar. 
4. Bu işlem sonucunda ısınan su, radyatör sistemine doğru hareket eder.
5. Isınmış soğutucu sıvı, motorun üzerinde bulunan bir boru aracılığıyla, dışarıdaki soğuk hava ile temas edecek şekilde konumlandırılan radyatöre iletilir.
6. Isının sıvı, ince borular aracılığıyla radyatör içinde dolaşmaya başlar.
7. Boruların yüzeyi, soğuk hava ile temas halinde olduğu için, dolaşımda olan sıvının da soğumasını sağlar.
8. Isısı radyatör borularında yeniden düşürülen soğutucu sıvı, radyatörden çıkarak motorun içine geri döner.
9. Bu döngünün dengeli bir şekilde sürmesi için radyatör sisteminde bir de termostat bulunur. Termostat, motorun sıcaklığını izler ve belirli bir sıcaklığa ulaştığında soğutucu sıvının radyatöre gitmesini sağlar.
10. Bu döngü, araç çalıştığı sürece sürekli tekrarlanır ve motor ısısı kontrol altında tutulur.

Radyatör Arızası Nedir, Neden Olur?

Radyatör nedir ve nasıl çalışır başlıklarından da anlaşılacağı üzere, radyatör araç çalıştığı sürece, aktif olarak çalışan ve sürekli ısıya maruz kalan bir parçadır. Haliyle zamanla arızalanması da kaçınılmazdır. Ancak, radyatör arızası doğrudan motoru da etkilediği için oldukça önemlidir ve acil tamir işlemi gerekir. Aksi takdirde, motorun ısısı düşürülemez ve motor parçalarında aşırı ısı nedeniyle deformasyon ve aşınmalar meydana gelerek, daha büyük arızalar ortaya çıkar.

Radyatör Arızasının Nedenleri

• Tortu Birikimi: Radyatörde zamanla kirlilik, kireç veya tortu birikimi ortaya çıkar. Müdahale edilmediğinde ise soğutucu sıvının düzgün bir şekilde dolaşmasını engelleyerek aşırı ısınmaya yol açar.
• Sızıntılar: Radyatörün dış yüzeyinde meydana gelen çatlaklar veya delikler, soğutucu sıvının sızmasına neden olabilir.
• Paslanma: Radyatör metal bir parça olduğu için zamanla paslanabilir. Pas da tıpkı tortu birikimi gibi, soğutucu sıvının akışını engelleyerek motorun aşırı ısınmasına yol açar.
• Fan Arızası: Radyatörün soğutma işlemini destekleyen fanın arızalanması da radyatör arızasına neden olabilir.
• Radyatör Kapağı Sorunları: Radyatör kapağındaki deformasyonlar da sistem basıncını etkileyerek soğutucu sıvının kaynamasına ya da buharlaşmasına neden olabilir.

Radyatör Arızasının Belirtileri

• Motor sıcaklığında artış (Radyatör işlevini yerine getiremediği için motor da soğutulamaz.)
• Motordan gelen yanık kokusu (Soğutucu sıvı yandığı için ortaya çıkar.)
• Soğutucu sıvı seviyesinin normalden hızlı bitmesi (Sızıntı kaynaklı arızalarda olur.)
• Radyatörün altında su birikmesi (Sızıntı nedeniyle)
• Motordan çalışırken tıslama sesi gelmesi (Radyatör kapağı ve basınç sorunlarından kaynaklanır.)

Eğer bu sorunlardan bir veya birkaçını aynı anda deneyimliyorsanız, vakit kaybetmeden servise gitmenizi tavsiye ederiz. Sorun soğutucu sıvı sızıntısı değilse, diğer radyatör arızalarını kendiniz tespit etmeniz ve gidermeniz mümkün olmayacaktır. Ancak, radyatör arızası motor ısısının artmasına ve fiziksel deformasyonlara neden olacağı için, acil kontrol ve tamir şarttır. 

Aksi takdirde, motor ve bileşenlerinde ortaya çıkabilecek bir dizi arıza hem güvenliğiniz hem de bütçenizi daha çok etkileyecektir. Bu nedenle, olası bir arıza durumunda aşağıda sıraladığımız işlemlerin, ister siz ister bir teknisyen tarafından tek tek yapılması ve radyatörün tamir edilmesi gerekir.

Radyatör Tamiri Nasıl Yapılır?

1. Öncelikle, radyatör arızasının olası nedenleri tespit edilmelidir. Görsel muayene ile sızıntı, çatlak veya pas gibi sorunların bulunması ve radyatör kapağının açılarak soğutucu sıvı seviyesinin kontrol edilmesi ilk aşamalar olmalıdır.
2. Ardından, radyatör sökülmelilir; ancak öncesinde radyatörün altındaki tahliye tapası açılarak, soğutucu sıvı tahliye edilmelidir.
3. Radyatörü sökmek için önce hortum ve kablolar çıkarılmalı, ardından montaj vidaları çıkarılarak, radyatör sökülmelidir.
4. Radyatör detaylıca incelenmeli ve değişim mi tamir mi yapılacağına karar verilmelidir. Örneğin üzerinde küçük çatlaklar varsa lehimleme tamir edilebilirken, büyük hasarlar için değişim kararı verilebilir.
5. Eğer değişim yapılmayacaksa, radyatörün dış yüzeyindeki kir ve tortular, basınçlı su veya özel temizleme solüsyonları ile temizlenmelidir.
6. Ardından, temizlenen ya da değiştirilen yeni radyatör yerine yerleştirilerek, önce bağlantı noktaları, sonra da hortumlar takılır.
7. Radyatör yerine dikkatlice yerleştirildikten sonra soğutucu sıvı da eklenir ve hava kabarcıklarının sistemden çıkması için motor çalıştırılarak ısınmasına izin verilir.
8. Son aşamada ise kontrol yapılmalıdır. Basınç – sıcaklık değerleri, radyatör ve hortum bağlantıları kontrol edildikten sonra, sürüş testi yapılmalı ve son kez, soğutucu sıvının seviyesi kontrol edilmelidir.

Radyatör Ömrü Ne Kadardır?

Ortalama bir araç radyatörünün ömrü 5-10 yıl arasında değişir; ancak, tabii ki aracın kullanılma şartları ve kullanılan malzemelerin kalitesi de radyatör ömrünü doğrudan etkiler. Örneğin, ısı değişimlerinin çok sık olduğu iklimlerde, radyatör ömrü kısalır. Radyatörün yapıldığı malzemenin ve kullanılan antifrizin kalitesi ise radyatörün ömrünü neredeyse yarı yarıya etkiler.

Sıkça Sorulan Sorular