Motorun titreşimini azaltarak güç aktarımını dengeleyen volant, hem motorun stabil çalışmasını sağlar hem de manuel araçlarda debriyaj sisteminin düzgün çalışmasına yardımcı olur. Marş motoru ile motor arasındaki bağlantıyı da kurarak, aracın ilk hareketini başlatmakta da görevli olan bu basit parça, sürüş konforunu doğrudan etkiler. Peki, volant nedir ve tam olarak ne işe yarar? Gelin birlikte, özelliklerinden volant arızası ve tamirine kadar tüm bilinmesi gerekenleri öğrenelim. Hazırsanız, başlıyoruz!
Volant Nedir?
Volant, içten yanmalı araçlarda, motorun çalışma düzenini sağlamak, titreşimi azaltmak ve güç aktarımını verimli hale getirmek için kullanılan bir parçadır. Krank miline bağlı olan bu disk şeklindeki parça, genellikle dökme demir, çelik veya hafif alaşımlı metallerden üretilir ve en temel işlevi, krank milinden gelen düzensiz hareketi dengeleyerek düzgün bir güç aktarımı sağlamaktır. Krank milindeki ani hız değişimlerini absorbe eden volant, bu sayede motorun daha dengeli ve stabil çalışmasını sağlar.
Ayrıca volant, marş motoru ile motor arasındaki bağlantıyı da sağlayan parçadır. Marş motoru çalıştırıldığında, volanta bağlı olan dişli çark (volant dişlisi), krank milini döndürerek motorun çalışmasını başlatır. Bir diğer önemli işlevi ise manuel araçlarda, güç aktarımının kesilerek vites değiştirilmesini sağlamaktır. Kısacası volant, motorun düzgün çalışmasını sağlayan, güç aktarımına yardımcı olan ve titreşimi azaltarak sürüş konforunu artıran önemli bir bileşendir.
Volant Çeşitleri
| Özellik | Sabit Kütleli Volant (SMF) | Çift Kütleli Volant (DMF) |
| Yapı | Krank miline doğrudan bağlı tek parça | Yaylı sistemle bağlı iki ayrı kütle |
| Malzeme | Çelik, dökme demir | Çelik, alüminyum, plastik bileşenler |
| Avantaj | Daha uzun ömürlü Aşınmaya dayanıklı Ucuz tamir ve değişim | Titreşimi ve motor gürültüsünü azaltır Yumuşak vites geçişleri Debriyaj aşınmasını azaltır |
| Dezavantaj | Motor titreşimlerini yeterince ememez Vites geçişlerinde sertlik Dizel motorlarda gürültü ve sarsıntı | Karmaşık yapı, pahalı tamir Performans araçlarında tercih edilmez Nispeten kısa ömürlü |
| Kullanım alanı | Manuel şanzımanlı araçlar Ticari araçlar Spor araçlar | Modern dizel araçlar Lüks otomobiller Yüksek tork üreten motorlar |
| Ömür | Uzun | Daha kısa |
Tablodan da anlaşılacağı üzere, hangi volant çeşidinin daha iyi olduğu aracın kullanım amacına, sürücünün önceliklerine ve ihtiyaçlarına göre değişir. Sabit kütleli volantlar, her gram ağırlığın ve her bir milisaniyenin önemli olduğu performans araçlarında tercih edilirken; dayanıklılıkları ve düşük maliyetleri nedeniyle, ekonomik modellerde de sıklıkla karşımıza çıkarlar. Ancak, motor titreşimlerini yeterince emmedikleri için, özellikle dizel motorlarda, daha sert, titreşimli ve konforsuz bir sürüşe neden olabilirler.
Bu nedenle, modern dizel motorlu araçlarda, genellikle çift kütleli volant tercih edilir; tabii maliyet de göz önünde bulundurularak. Çünkü çift kütleli volantlar, daha konforlu olsalar da hem parça fiyatları yüksek olduğu için hem de daha karmaşık bir yapıya sahip oldukları ve onarım maliyetleri arttığı için, alt segment otomobillerde tercih edilmezler.
Volant Ne işe Yarar?
Volant nedir, başlığında volantın görevlerine de kısaca değinmiştik. Ancak, hem motorun düzgün çalışması hem de güç aktarımı için oldukça önemli olan bu parça, birçok farklı süreçte de yan görevler üstlenir. İşte volantın başlıca görevleri:
Motor Titreşimlerini Absorbe Eder.
Motorun çalışma prensibi, içeriye alınan hava ve yakıtın patlamasıyla gücün üretilmesi üzerine kurulur. Ancak, bu patlamalar sürekli ve düzenli olmadığı için, krank milinde hız dalgalanmalarına yol açar. Volant ise bu hız dalgalanmalarını absorbe ederek, titreşimleri emmeye ve sönümlemeye yardımcı olur. Bu sayede motor, daha pürüzsüz ve dengeli çalışır; aracın sürüş konforu da artar.
Motora İlk Hareketin Sağlanmasında Rol Oynar.
Yukarıda da değindiğimiz gibi marş motoru ile motor arasındaki bağlantıyı kuran da bizzat volanttır. Marş motoru, motoru çalıştırmaya başlamak için gereken ilk torku sağlarken; volantın dış düzeyindeki dişliler, krank milinin dönmesini ve motorun ilk hareketinin başlatılmasını sağlar. Esasında motorun çalışabilmesi, volantın bu kritik görevine bağlıdır; çünkü motorun çalışmaya başlaması için sağlanan ilk tork, genellikle manuel güce dayanır ve volantsız çalıştırma neredeyse imkansızdır.
Manuel Araçlarda Debriyaj Sistemi ile Birlikte Çalışır.
Manuel şanzımanlı araçlarda, volant ve debriyaj sistemi arasında doğrudan bir ilişki vardır. Debriyaja basıldığında, debriyaj balatası ve volant arasındaki temas kesilir ve bu sayede, tork motorun diğer bileşenlerine aktarılmadan, vites değişim işlemi yapılabilir. Yani volant, debriyajın verimli bir şekilde çalışmasını sağlar ve vites geçişlerinin yumuşak olmasına da yardımcı olur.
Hareketin Sürekliliğini Sağlar.
Motor, krank milini döndürmek için yeterli gücü sağlar; ancak motorun duraklamadan çalışmaya devam edebilmesi için, volant krank miline karşı bir direnç gösterir ve böylece motorun dönüşünü kesmeden, hareketin sürekliliğini sağlar (eylemsizlik momenti). Bu sayede, motorun rölantideyken bile sabit ve düzgün bir şekilde çalışmasını sağlar.
Volant Arızası Nedir, Neden Olur?
Tüm araç parçaları gibi volant da zamanla aşırı ısı, sürtünme gibi nedenlerle yıpranır ve etkinliğini yitirerek, işlevlerini yerine getiremez. Volant arızası olarak bilinen bu durumun ardında, genellikle fiziksel deformasyonlar yer alır ve yüzey temizliği, kaynak ya da eksen ayarı gibi basit işlemlerle volant tamir edilir. Gelin birlikte, “Volant arızası nedir?” sorusundan yola çıkarak, neden, belirti ve tamirini de öğrenelim.
Volant Arızası Belirtileri
- Rölantide aşırı titreşim
- Marş basarken gelen anormal sesler
- Yanık kokusu
- Metal sürtünme sesleri
Rölantide Aşırı Titreşim
Rölanti, aracın motorunun düşük hızda çalıştığı ve gaz pedalına basılmadığı zaman dilimini ifade eden bir sözcüktür. Araç rölantideyken, motorun düzgün çalışabilmesi ve titreşim gibi sorunlar yaşanmaması için, volantın bu titreşimleri absorbe etmesi gerekir. Ancak, eğer aracın volantında bir arıza varsa, rölantide belirgin şekilde titreşim ve gürültü söz konusu olabilir.Bu titreşimler yalnızca rahatsızlık vermekle kalmaz, aynı zamanda motorun ve diğer parçalarda (örneğin, şanzıman) aşınmaya yol açabilir. Eğer bu titreşimler devam ederse, motorun performansı da düşebilir.
Marş Basarken Gelen Anormal Sesler
Marş motorunun çalışmaya başlamasıyla birlikte, volant ve marş motoru arasında bağlantı sağlanır. Ancak, volantta bir arıza varsa, marş sırasında olağan dışı sesler duyulabilir. Bu sesler, genellikle metalin metalle sürtünmesi veya dişli sisteminin düzgün çalışmaması sonucu oluşur ve arça kabininden dahi fark edilebilir. Bu durum, sürücü ve yolcuları rahatsız etmenin yanı sıra, motorun marş sistemi üzerinde de ek yük oluşturur ve uzun vadede, marş motorunun arızalanmasına neden olabilir.
Yanık Kokusu ve Metal Sürtünme Sesleri
Volantın düzgün çalışmaması, metal parçaların birbirine sürtünmesine ve sürtünme kaynaklı aşırı ısınmaya neden olabilir. Bu durumun en belirgin göstergesi, araç kabinine dolan yanık kokusu ve eşlik eden metal sürtünme sesleridir. Bu belirtiler, motorun verimsiz çalıştığını, parçaların aşırı ısındığını ve tahrik kayışının veya dişlilerin aşırı yük altında kaldığını gösterir.
Volant Arızasının Nedenleri
- Volant dişlilerinin aşınması
- Balans ayarının bozulması
- Volant vidalarının gevşemesi
- Krank mili arızası
- Motor kaynaklı arızalar
Volant Dişlilerinin Aşınması
Volant dişlileri, motorun çalışması sırasında sürekli olarak hareket eder ve tork aktarımını sağlar ve bu sürekli hareket, zamanla dişlilerin aşınmasına neden olur. Dişliler aşındıkça, düzgün bir şekilde birbirine oturamamaya başlar ve orantısız sürtünme nedeniyle mekanik sesler, aşırı ısınma ve dişlilerin kırılması gibi sorunlara neden olur.
Volant dişlilerinin aşınması, yaşı yüksek araçlar için oldukça normal bir durumdur; çünkü metal yorgunluğu söz konusudur. Ancak, eğer nispeten yeni bir araçta bu sorunlar yaşanıyorsa, kullanılan volant dişlileri kalitesiz olabilir ya da araç sürekli yüksek devirlerde kullanıldığı için aşınma ve ısınma sorunu artmış olabilir.
Balans Ayarının Bozulması
Volantın aşırı ısınması, darbeler alması veya üretim hataları, volantın balansının bozulmasına neden olabilir; tabii yetersiz bakım ve ideal koşulların dışında kullanılması da. Volantın balansı bozulursa, tork düzgün bir şekilde iletilemez ve özellikle düşük devirlerde, titreşimler meydana gelir. Bu durum göz ardı edildiğinde ise volant aracılığıyla dişliler birbirlerini zorlayarak, farklı motor parçalarında da fiziksel deformasyon ve arızalara neden olabilirler.
Volant Vidalarının Gevşemesi veya Deforme Olması
Volantı motorun diğer parçalarına bağlayan vidaların gevşemesi veya yamulması da volant arızasına neden olabilir. Motorun titreşimlerine ve ısısına sürekli maruz kalan volant bağlantılarının zamanla zayıflaması, oldukça normal bir durumdur; önemli olan, volant bakımının düzenli yapılması ve vidalarda fiziksel deformasyonlar olmadan önce gerekli önlemlerin alınmasıdır. Aksi takdirde, hem volant işlevini yerine getiremez hem de başka parçaların da deforme olarak bozulmasına neden olabilir.
Volant Ömrü Ne Kadardır?
Sabit kütleli volantlar nispeten daha dayanıklı ürünlerdir ve motor kaynaklı başka bir arızadan (aşırı ısınma, krank milindeki form bozuklukları vb.) etkilenmedikleri sürece, uzun yıllar boyunca hiçbir sorun çıkarmadan kullanılabilirler. Çift kütleli volantlar ise en fazla 100.000 km sonra değiştirilmesi gereken parçalardır. Ancak, her iki türün ömrü de aracın kullanıldığı koşullara ve sürüş alışkanlıklarına bağlı olarak, uzayıp kısalabilir.
Volant Ömrünü Uzatmak İçin İpuçları
- Ani kalkışlardan ve hızlanmalardan kaçının.
- Aracı uzun süre yüksek devirlerde kullanmayın.
- Düşük devirde motor zorlanıyorsa, vites küçültün.
- Sık sık vites değiştirerek motor freni yapmak yerine, kontrollü yavaşlamayı tercih edin.
- Trafikte durduğunuzda ayağınızı debriyajdan çekin ve aracı boşa alın.
- Debriyajı bırakırken, kontrollü ve kademeli bir şekilde bırakın.
- Yokuş kalkışlarında, el frenini kullanarak debriyajı koruyun.
- Sürekli yarım debriyaj yapmak yerine, aracınızı tam kavrama noktasında kullanmaya özen gösterin.
- Aracınızda anormal ısınma, gürültü ya da titreşim gibi sorunlar olduğunda göz ardı etmeyin.
- Ve tabii ki düzenli bakımları aksatmayın.
Sıkça Sorulan Sorular
Maliyet, aracın marka ve modeline göre değişiklik gösterir. Sabit kütleli volantlar genellikle daha uygun fiyatlı olurken, çift kütleli volantlar daha pahalı ve işçiliği daha zordur.
Evet. Volant arızası, motorun dengesiz çalışmasına, tork aktarımında sorunlara ve uzun vadede motorun diğer bölümlerinde ekstra aşınmaya neden olabilir.
Rölantide aşırı titreşim ve gürültünün nedeni volant arızası olabilir.
Volan, içten yanmalı motorlarda motorun düzenli çalışmasını sağlamak, titreşimi azaltmak ve gücün düzgün aktarılmasını sağlamak için kullanılan disk şeklindeki bir parçadır. Krank miline bağlı olarak çalışır ve genellikle dökme demir, çelik veya hafif alaşımlı metallerden üretilir.