Otomotiv aydınlatması söz konusu olduğunda, Xenon far son yılların en popüler ve prestijli seçenekleri arasındadır. Parlak, beyaz ışıkları ve üstün aydınlatma yetenekleriyle bilinen Xenon farlar, geleneksel halojen ampullere kıyasla sürüş konforunda ciddi bir artış demektir; hatta LED farlarla kıyaslandıklarında da birçok alanda öne çıkarlar.
Ekstrem hava koşullarında bile cam gibi bir görüşe ve geceleri virajlarda dahi geniş bir görüş açısına sahip olmak isteyenleri buraya alalım. Bu blog yazımızda, “Xenon far nedir?” sorusundan yola çıkarak araba far çeşitleri arasında karşılaştırma yapacak ve Xenon far taktırmanın püf noktalarına değineceğiz.
Xenon Far Nedir?
Xenon farlar, “Yüksek Yoğunluklu Deşarj (veya HID) Işıkları” olarak da bilinen, özellikle üst düzey ve prestijli araçlarda kullanılan gelişmiş aydınlatma sistemleridir. Standart koşullarda çok kararlı, berrak ve kokusuz bir element olan Xenon gazı (Xe) kullanılarak çalışan bu farlar, geleneksel halojen farların aksine beyazımsı mavi bir ışık yayarak hem yolun daha geniş bir kısmını aydınlatırlar hem de gece görüşünü artırırlar.
Geleneksel halojen farlara kıyasla birçok avantaj sunan ve hatta ekstrem hava koşullarında da oldukça geniş bir görüş alanı vadeden Xenon farlara olan ilgi her geçen gün artsa da muadilleri sayılabilecek LED farlara kıyasla hâlâ daha az kullanılmaktadırlar. Peki, neden? Asıl neden tabii ki çalışma prensipleri ve göz ardı edilemeyecek bazı dezavantajlar… Gelin birlikte önce Xenon farın çalışma prensibine sonra da alternatif far çeşitleri ile arasındaki farklara bakarak “Xenon far nedir?” sorusuna daha kapsamlı bir cevap verelim!
Xenon Far Nasıl Çalışır?
Çoğu Xenon far yüksek basınçlı gazlarla dolu şeffaf bir kuvars gövdeden oluşur ve bu gövdenin her iki ucunda da tungsten elektrotlar bulunur; çünkü Xenon gazı yalnızca ateşleme için kullanılır, ışığı yayan diğer gazlardır. Peki nasıl?
- Deşarj lambalarında ateşlemeye yönelik gerilimsel atlama sağlayan ignitör ateşlemesi sayesinde Xenon gazı iyonlaşır.
- İyonlaşan Xenon gazı, kuvarsın her iki ucundaki elektrotlar arasında elektrik akımını iletir ve ışımayı sağlar.
- Elektrotlar arasındaki bu akım sayesinde, gazlar ısınır ve ışık yayılır.
Halojen, Xenon ve LED Far Karşılaştırması
Öncelikle 3 araba farı türünü de kısaca tanımlayarak başlayalım:
Xenon far, yüksek yoğunluklu deşarj ışıkları olarak da bilinen gelişmiş bir aydınlatma sistemidir ve yüksek basınçlı Xenon gaz tüpleri ve 2 adet elektrot sayesinde hızlı ve güçlü bir ışıma sağlaması ile bilinir.
Halojen far, argon-nitrojen gazları ve aracın aküsünden aldığı elektrik akımını ışığa dönüştüren tungsten filaman aracılığıyla, ışık üreten geleneksel araba farlarına verilen isimdir.
LED far, Light Emitting Diode, elektrik akımının yalnızca bir yönden geçmesine olanak sağlayan ve iki bacaklı telden oluşan, yarı iletken özellikteki “diyot” isimli devre elemanlarından oluşan adaptasyonu yüksek bir aydınlatma sistemidir.
| Kriter | Halojen | Xenon | LED |
| Parlaklık | 1000-1500 lümen | 3000 lümen | 2000+ lümen |
| Renk Sıcaklığı | 3200-3500K | 4000-6000K | 4000-6000K |
| Kullanım Ömrü (saat) | 200-1000 s | 2000-5000 s | 5000+ s |
| Maliyet | Düşük | Yüksek | Yüksek |
Tablodan da anlaşılacağı üzere halojen farların üretim ve değiştirme maliyetleri daha düşüktür ve bu nedenle daha ekonomik bir seçenek gibi görünebilirler. Ancak, unutmamak gerekir ki ortalama kullanım ömrü 10000 saat olan halojen farların ömrü diğer iki far çeşidine kıyasla çok daha düşüktür ve bu rakamın 200 saate kadar düşmesi de mümkündür. Yani uzun vadede daha uğraştırıcı hatta maliyetli dahi olabilirler. Halojen farların bir diğer öne çıkan özelliği ise “göz yormuyor oluşları”dır; ancak, bu durumun sebebi halojen farların düşük ışık yayma kapasiteleridir hem de daha fazla enerji harcamalarına rağmen!
LED farlar ise hem diğer iki far çeşidine kıyasla daha uzun ömürlüdür hem de parlaklık kaybı daha azdır. Birçok sürücü bu farları parlaklıkları nedeniyle dikkat çekici bulsa da Xenon far kullananlar bilir ki bu farların göz alıcı parlaklığı zamanla azalmaya başlar ve parlaklık kaybı diğer far çeşitlerinden çok daha fazladır; üstelik değişim maliyetleri de yüksek olduğu için ömrü bitmeden değiştirilmesi pek yaygın değildir. Öte yandan, hem uzun ömürlü olan hem de parlaklık kaybı daha az olan LED far; aradaki parlaklık farkını uzun vadede kapatır ve daha verimli bir seçenek olarak öne çıkar.
O zaman gelelim asıl can alıcı konuya: Xenon far artı ve eksileri nelerdir, taktırılır mı?
Xenon Far Avantaj ve Dezavantajları
Xenon farlar daha iyi görüş bir görüş ve daha modern, estetik bir araç silüeti arayanlar için oldukça popüler bir tercih haline geldi. Ancak, her teknoloji gibi, bu etkileyici farların da kendi zaafları yok değil; bakalım Xenon far aracınız için doğru bir seçim mi değil mi?
Xenon Far Avantajları
- Yüksek Parlaklık: Hem halojen farlara hem de LED farlara göre daha parlaktır ve geceleri veya kötü hava koşullarında daha iyi görüş sağlar.
- Daha Uzun Ömür: Geleneksel halojen farlardan daha uzun ömürlüdürler; çünkü yanabilecek bir filaman kullanmazlar.
- Verimli Işık Üretimi: Xenon farlar, yüksek yoğunluklu bir ışık demeti üretirler ve daha geniş bir alanı aydınlatarak görüş alanını artırırlar.
- Işık Kalitesi: Yaydıkları ışık, doğal gün ışığına daha yakındır -Halojen farlara kıyasla %15- bu da göz yorgunluğunu azaltarak uzun yolculuklarda sürücü konforunu artırır.
- Enerji Verimliliği: Halojen lambalara göre kıyasla daha verimlidirler ve aracın elektrik sisteminden daha az güç tüketerek daha çok ışık üretirler.
- Şık Görünüm: Genellikle yüksek kaliteli ve lüks araçlarla ilişkilendirildikleri için araca daha prestijli ve şık bir silüet kazandırırlar.
- Kendiliğinden Dengeleme Sistemleri: Birçok Xenon far, karşıdan gelenin gözünü almaması için kendiliğinden dengeleme sistemine sahiptir; bu da genel güvenliği artırır.
Xenon Far Dezavantajları
- Yüksek Maliyet: Xenon farlar, halojen farlara göre genellikle daha pahalıdır; üstelik değiştirme maliyetleri de daha yüksektir.
- Karmaşık Yapı: Daha karmaşık bir yapıya sahip oldukları için, değiştirilmesi veya tamir edilmesi daha zor ve maliyetli olabilir. Ayrıca, olası bir değişimde yalnızca farın değil tüm sistemin değişmesi gerekir ki bu da ekstra maliyet demek.
- Daha Yüksek Isı Emisyonu: Yüksek sıcaklıklarda çalıştıkları için, far ünitelerinde ve çevresindeki bileşenlerde daha fazla ısınmaya neden olabilirler.
- Kör Edici Etki: Yanlış ayarlandığında veya hatalı kullanıldığında, karşıdan gelen sürücülerin gözlerini kamaştırabilir ve kazalara yol açabilir. -tabii kendiliğinden dengeleme sistemi yoksa-
- Enerji Tüketimi: Halojen farlara kıyasla daha verimli olsa da LED farlar için aynısını söylemek mümkün değil.
- Bakım Gereksinimi: Zamanla, Xenon farların rengi ve parlaklığı azalır, bu da hem farların verimini azaltır hem de bakım gereksinimini artırır.
Xenon Far Taktırmak Yasal mı?
Öncelikle sorunuzun cevabı “Evet.” bu farları taktırmak tamamen yasaldır ve Xenon far muayeneden geçer; ancak, aracın mevcut modelinde Xenon far onayı alınmışsa ve far taktırma işlemi orijinal standartlar gözetilerek yapıldıysa. Yani aşağıdaki 2 senaryodan birinin geçerli olması şarttır:
- Aracın orijinalinde Xenon far var ise
- Aracın, mevcut paket olmasa dahi, paketlerinden birinde Xenon far varsa/ opsiyonel olarak sunuluyorsa ve sonradan taktırılan far bu versiyonun standartları gözetilerek takılmış ise
Xenon Far Taktırırken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Mercek
- Otomatik far yükseklik ayarı
- Far yıkama*
Xenon farın muayeneden geçebilmesi için bu 3 özelliğin de standartları yakalıyor olması gereklidir; bu nedenle, bu farları taktırırken dikkat edilmesi gereken en önemli husus farın bu 3 özelliğinin de model orijinalinin standartlarını sağlıyor olmasıdır. Bu üç özelliği araca çalışır ve kriterleri karşılar şekilde entegre edebilirseniz, Xenon far muayeneden geçer. Ancak aracınızın üretiminde standart ya da opsiyonel bir donanım olarak yoksa mevzuattaki tüm gereklilikleri yerine getirseniz dahi muayeneden geçememe ihtimaliniz var. Daha fazla detay için Araç Muayenesinde Nelere Bakılır? yazımızdan yardım alabilirsiniz.
Tüm bu bilgileri değerlendirdikten sonra, aracınız için en uygun far sistemini seçebilir ve sürüş deneyiminizi bir üst seviyeye taşıyabilirsiniz. Xenon far nedir sorusunun teknik cevabını bilerek farların avantajları ve dezavantajları arasında bir denge bulmak, ihtiyaçlarınıza en uygun farı seçmenize de yardımcı olacaktır. Ancak, eğer tercihinizi Xenon farlardan yana yapacaksanız, özellikle far yıkama konusunda titiz davranmanızı ve olası maliyetleri kolları sıvamadan önce hesaplamanızı tavsiye ederiz.