Araç Vergileri Hakkında Tüm Bilinmesi Gerekenler

293

Araç alırken ödenen taşıt vergilerinden yıllık ödemelere kadar, bir araba sahibi olmanın beraberinde getirdiği çeşitli vergi türlerini anlamak, mali planlama ve yasal zorunlulukların zamanında yerinde getirilmesi için oldukça önemlidir. Ancak endişelenmeyin; ülkemizde araç vergileri yalnızca 3 tane ve yıllık ödenmesi gereken yalnızca bir vergi var. Birçok ülkeye göre takip etmesi oldukça kolay olan taşıt vergilendirme sistemimizin tüm detaylarını sizler için derledik. Hazırsanız, başlayalım!

Araç Vergileri Nelerdir?

• Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
• Katma Değer Vergisi (KDV)
• Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)

Sıfır araç alımlarında hem ÖTV ve KDV ödenirken, ikinci el araç alımlarında yalnızca KDV ödenir. Ancak, her iki durumda da Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin her yıl düzenli olarak ödenmesi gerekir ve ödemeniz gereken MTV oranı, aracın silindir hacmi, yaşı ve matrahı dikkate alınarak belirlenir.

Dilerseniz her bir vergiye, nasıl hesaplandığına ve ne zaman ödenmesi gerektiğine de göz atalım!

Araç Alırken Ödenen Vergiler

• Özel Tüketim Vergisi, ÖTV (Sıfır araç alımında)
• Katma Değer Vergisi, MTV (Sıfır ve 2. el araç alımında)

Her iki vergi türü de tek sefere mahsus ödense de özellikle ÖTV’nin araç fiyatı üzerindeki etkisi çok yüksektir. Yalnızca sıfır araçlara ödenen bu vergi, araç fiyatının %10 ile %220 arasında artmasına neden olur ve haliyle dikkate değer bir gider kalemidir. KDV ise sıfır araç alımlarında ÖTV’li fiyat üzerine, ikinci el araç alımlarında ise araç fiyatı üzerinden doğrudan %20 olarak eklenir.

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Nedir?

ÖTV, Avrupa Birliği ile uyum çerçevesinde yapılan kanun değişikliği ile hayatımıza giren bir vergi türüdür ve 2002 yılında 4760 sayılı kanun ile yürürlüğe girmiştir. Bu vergi; lüks, çevreye zararlı ve sağlığa zararlı tüketim mallarına uygulanır ve bu listeye motorlu araçlar da dahildir. Ancak, benzinli ve dizel araçlarda ÖTV miktarı yüksek iken ve motor gücüne göre artarken elektrikli otomobillerde ÖTV oranları ve araç fiyatına etkisi çok daha makuldur.

ÖTV Nasıl Hesaplanır?

Özel Tüketim Vergisi tutarı, söz konusu aracın matrahı, silindir hacmi ve yakıt türüne göre belirlenir. Son matrah düzenlemesi sonrasında güncel ÖTV oranlarını aşağıdaki tablolarda bulabilirsiniz. (Tablolar yakıt türüne göre ayrılmaktadır ve her bir tablo matrah ve silindir hacmi / motor gücüne göre detaylandırılmıştır.)

Dizel ve Benzinli Araçların ÖTV Oranları

En yüksek ÖTV oranları, çevreye zararları göz önünde bulundurularak dizel ve benzinli araçlara uygulanır. Öyle ki dizel ve benzinli araçlar için ödenen ÖTV’ler araç fiyatının %10 ile %220’si arasında değişiklik gösterir.

Silindir Hacmi	Matrahı	ÖTV Oranı
1600 cm³ ve altı	184 bin TL altında	%45
1600 cm³ ve altı	184-220 bin TL arasında	%50
1600 cm³ ve altı	220-250 bin TL arasında	%60
1600 cm³ ve altı	250-280 bin TL arasında	%70
1600 cm³ ve altı	280 bin TL üzerinde	%80
1600-2000 cm³	170 bin TL altında	%130
1600-2000 cm³	170 bin TL üzerinde	%150
2000 cm³ ve üzeri	–	%220

Hibrit Araçların ÖTV Oranları

Hibirt araçlar için ÖTV hesaplaması yapılırken hem silindir hacmi hem de elektrikli motorun gücü dikkate alınır. Ancak, en güçlü hibrit aracın ÖTV oranı dahi dizel ve benzinli araçlarla kıyaslanamayacak kadar düşüktür. Örneğin dizel ve benzinli araçlarda matrah fark etmeksizin 2000 cm³ ve üzeri tüm modellere %220 ÖTV eklenirken, aynı silindir hacmine sahip hibrit modellerin ÖTV oranı %150’dir.

Silindir Hacmi	Elektrikli Motor Güc	Matrahı	ÖTV Oranı
1600-1800 cm³	50 kW üstü	228 bin TL altında	%45
1600-1800 cm³	50 kW üstü	228-350 bin TL arasında	%50
1600-1800 cm³	50 kW üstü	350 bin TL üzerinde	%80
2000-2500 cm³	100 kW üstü	170 bin TL altında	%130
2000-2500 cm³	100 kW üstü	170 bin TL üzerinde	%150

Elektrikli Araçların ÖTV Oranları

En az ÖTV oranına sahip araçlar tabii ki tamamen elektrikli modeller; hatta bu nedenle “Elektrikli araçlarda ÖTV var mı?” sorusu dahi yaygın. Ancak, tabii ki bu araçlar da çok daha az oranlı -elektrikli motor gücüne göre %10 ile %60 arasında- da olsa araç vergilerine tabiiler.

Elektrikli Motor Gücü	Matrah	ÖTV Oranı
160 kW ve alt	700 bin TL altında	%10
160 kW ve alt	700 bin TL üzerinde	%40
160 kW üzerinde	750 bin TL altında	%50
160 kW üzerinde	750 bin TL üzerinde	%60

İşte sıfır araç alırken ödenmesi gereken ÖTV oranları böyle belirlenir ve tutar, aracın çıplak fiyatı -yani matrahı- üzerine ÖTV eklenerek bulunur. Ancak, ÖTV’li fiyat da nihai satış fiyatını göstermez; çünkü ÖTV’li fiyat üzerinden bir de KDV hesaplaması yapılır.

Katma Değer Vergisi (KDV) Nedir?

1985 yılından beri hayatımızda olan Katma Değer Vergisi ise isminden de anlaşılacağı üzere yaratılan toplam katma değerin vergilendirilmesini ifade eder. %1 ile %20 arasında değişen KDV, motorlu taşıtlar için 2023 yılına kadar %18’idi. Ancak, 7 Temmuz 2023 tarihinde Resmi Gazete’de açıklanan Cumhurbaşkanı Kararı ile %18 olan KDV %20’ye yükseldi. 

ÖTV gibi KDV de yalnızca alım-satımda ödenen bir araç vergisidir; farkı ise KDV’nin 2. el araçlara da uygulanmasıdır. Ayrıca ÖTV araçların motor gücü, matrah gibi değişkenleri gözetilerek hesaplanıp çıplak fiyat üzerine eklenirken KDV, ÖTV’li fiyat üzerinden hesaplanır ve sabit %20’dir. 

Otomobillerde KDV Hesaplaması

Bir sıfır aracın ÖTV matrahının 600.000 TL ve ÖTV oranının %50 olduğunu varsayalım. Bu durumda araca uygulanacak olan KDV tutarı:

• Matrah + ÖTV = ÖTV’li fiyat (600.000 + 300.000 = 900.000 TL)
• ÖTV’li fiyat x 0,2 = KDV tutarı (900.000 x 0,2 = 180.000 TL)

Her Yıl Ödenen Araç Vergisi: MTV

Araç alırken ödenen araç vergilerinin (KDV ve ÖTV) aksine, araç sahiplerinin düzenli olarak ödemesi gereken bir vergi de mevcut: Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV). Aracın tescil edildiği andan itibaren MTV mükellifiyeti başlar ancak başlangıç tarihi bir önceki MTV dönemi  (Temmuz ya da Ocak) sayılır. Bu aylar aynı zamanda MTV ödemesinin taksitlerinin yatırılması gereken aylardır; yani MTV ödemesi hangi aylarda yapılır sorusunun cevabı da Ocak ve Temmuz’dur.

MTV Nasıl Hesaplanır?

Motorlu Taşıtlar Vergisi; aracın yaşı, silindir hacmi ve matrahı göz önüne alınarak hesaplanır ve her yıl enflasyon oranında güncellenir. 2024 yılında bu rakam %58,46 olarak belirlenmiştir ve güncel liste bu artış ile yayınlanmıştır. Genel olarak bir aracın tescil tarihi ne kadar eskiyse ve motor hacmi ne kadar düşükse, ödenecek meblağ da o kadar düşer.

Eğer herhangi bir MTV muafiyeti söz konusu değilse araç sahiplerinin bu vergiyi her Ocak ve Temmuz ayında ödemeleri beklenir. Ödeme süresi her iki ayın da ilk ve son günleri arasıdır. Ancak aşağıdaki durumlarda MTV muafiyeti vardır:

• Hurda araçlar
• Çekme belgeli araçlar
• %90 ve üzeri engelli raporu ile alınan araçlar
• Tescil işlemi belediyeler, köy tüzel kişilikleri, sosyal güvenlik kurumları, il özel idareleri ve Türk Kızılay Derneği adına yapılmış araçlar
• Yabancı devletlerin Türkiye’deki temsilciliklerinde görevli memurlara ait araçlar
• Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na intikal eden ve tasfiye süreçleri devam eden bankalara ait araçlar

Kısacası, eğer araç sahibi olmak istiyorsanız sizi araç alırken bekleyen 2 (sıfır araç alımlarında 1),  her yıl bekleyen ise 1 adet vergi ödemesi mevcut. Tabii ki aracınız, engelliler ya da engelliyi bakmakla yükümlü kişiler tarafından alınan araçlar gibi özel bir kategoriye dahil değilse. Ancak, aracınız bu kategorilerden hiçbirine girmiyorsa dahi çekme belgesi alarak MTV ödemesinden muaf olabilirsiniz. Çekme belgeli araçlar trafiğe çıkamayacağı için bu durum; uzun tatiller, projelendirilmiş modifiyeler ve asıl araç sahibinin trafiğe çıkmaya engel olan özel bir duruma sahip olması gibi koşullarda bir seçenek olarak görülebilir.

Sıkça Sorulan Sorular