Motor Arıza Lambası Neden Yanar, Nasıl Söndürülür?

86

Motor arıza lambası, modern araçların en kritik uyarı sistemlerinden biridir ve motorla ilgili potansiyel sorunların habercisi olarak sürücüleri bilgilendirir. Peki, Motor Kontrol Ünitesi (ECU) tarafından tetiklenen motor arıza lambası neden yanar? Olası sorunlar ve çözüm yolları nelerdir? Bu blog yazımızda, sorularınıza yanıt verecek ve motor arıza lambası yandığında yapılması gerekenleri adım adım inceleyeceğiz. Hazırsanız, başlayalım!

Motor Arıza Lambası Neden Yanar?

• Akü kaynaklı sorunlar
• Düşük soğutma sıvısı seviyesi
• Motor yağının azalması
• Gevşek yakıt dolum kapağı
• Oksijen sensörü arızası
• Hava akış sensörü arızası
• Katalitik konvertör arızası
• Buji kaynaklı sorunlar
• Şanzıman arızaları
• EGR valfi arızası

Motor arıza lambası, aracın motor ve ilgili sistemlerinde bir problem olduğunda sürücüyü uyarır. Listeden de anlaşılacağı üzere, motor arıza lambası neden yanar, sorusunun birçok farklı cevabı olabilir. Bu sorunların bazıları kendinizin de kolaylıkla çözebileceğiniz durumlar iken, şanzıman arızası gibi durumlarda profesyonel destek alınması gerekebilir. Sarı ışık genellikle daha hafif sorunları işaret ederken, kırmızı ışık acil bir arıza anlamına gelebilir ve araç kullanımına devam edilmeden gerekli kontrollerin yapılması gerekir. Peki, motor arıza lambası yandığında ne yapmalı? Gelin her bir nedene ve sorunu nasıl çözebileceğinize göz atalım!

Akü Kaynaklı Nedenler

Motor arıza lambasının akü kaynaklı nedenlerle yanmasının ardında, akünün yetersiz güç sağlaması veya voltaj dalgalanmaları gibi durumlar yatar. Akü, aracın elektrikli sistemlerinin ve motorun çalışması için gerekli gücü sağladığı için akü ile ilgili bir sorun olduğunda motorun çalışması da aksar.

• Akü zayıfladığında veya şarjı yetersiz olduğunda ECU sistemi, elektriksel sistemlerdeki dalgalanmaları fark eder ve motor arıza lambasının yanmasına neden olur. Akü alternatör tarafından şarj edildiği için, alternatör arızası da akünün yetersiz şarj edilmesine ve dolayısıyla motor arıza lambasının yanmasına neden olabilir.
• Akü kutup başlarında korozyon veya bağlantılarda gevşeme olduğunda da motorun düzgün çalışmasını etkileyebilecek elektriksel problemler ortaya çıkarak motor ikaz lambasını tetikleyebilir.
• Ayrıca, aküde voltaj dalgalanmaları olması da sensörlerden gelen verilerin tutarsız olmasına neden olur ve ECU, bu sorunları algılayarak motor arıza lambasını yakar.

ÇÖZÜM:

1. Öncelikle akü kutup başlarını ve kablolarını kontrol etmelisiniz. Eğer kutup başlarında korozyon varsa akü temizleyiciler ya da karbonat-su karışımı ile temizlemelisiniz. Kablolarda ezilmeler, bükülmeler varsa tamire gidene kadar, elektrik bandı ile geçici bir çözüm de bulabilirsiniz.
2. Akünün voltaj seviyesi ve şarj kapasitesi de kontrol edilmesi gereken 2. unsurlar; çünkü akü voltajı düşükse veya şarj tutmuyorsa akünün değiştirilmesi gerekir. Ancak, aküyü değiştirmeden önce mutlaka alternatör testi de yapılmalıdır; çünkü asıl neden alternatör arızası nedeniyle akünün şarj edilememesi olabilir. Gerekli ölçümleri, serviste ya da oto elektrikçilerde yaptırabilirsiniz.

Düşük Soğutma Sıvısı Seviyesi

Motorun çalışma sıcaklığını düzenleyen ve motorun aşırı ısınmasını engelleyen soğutma sıvısının seviyesinin düşmesi, motor arıza lambasının yanmasına neden olabilecek başlıca sorunlar arasındadır. Soğutma sıvısı seviyesi düşük olduğunda, motorun sıcaklığı artar ve bu durum motorun zarar görmesine neden olabilir. Bu nedenle, ECU sistemi, soğutma sıvısı seviyesinin uygun aralığın dışında olduğunu algıladığında, motor arıza lambasını yakar.

• Öncelikle tabii ki soğutma sıvısı seviyesi herhangi bir sorun olmadan da ideal aralığın dışına çıkabilir.
• Sıvının düşme nedeni, radyatör bağlantılarında veya hortumlarındaki bir sızıntı olabilir.
• Radyatör kapağındaki sorunlar da soğutma sisteminin yeterince basınç tutmamasına ve buharlaşma nedeniyle soğutma sıvısının seviyesinin düşmesine neden olabilir.

ÇÖZÜM:

1. Soğutma sıvısı seviyesini kontrol etmeli ve gerekli miktarda ekleme yapmalısınız. (Motor sıcakken radyatör kapağını açmamanız gerektiğini unutmayın; aksi takdirde, basınçlı sıcak buhar nedeniyle yaralanabilirsiniz.)
2. Aracı bir süre daha kullanıp sıvı seviyesine yeniden bakmalı ve olması gerekenden daha hızlı azalıp azalmadığını kontrol etmelisiniz.
3. Eğer soğutma sıvısı seviyesi, kullanım sonucunda yeniden düşmüş ise radyatör bağlantıları ve hortumlarında sızıntı olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Sızıntı tespit ettiğiniz parçaları onarmalı ve değiştirmelisiniz.
4. Radyatör kapağı veya termostatın işlevini kaybetmiş olabileceğini düşünüyorsanız, bunların kontrol edilmesi ve gerekirse değiştirilmesi için profesyonel destek almalısınız.

Motor Yağının Azalması

Motor yağı, motorun hareketli parçalarını yağlayarak sürtünmeyi azaltır ve motorun verimli çalışmasını sağlar. Yağ seviyesi yeterli değilse motor parçaları arasındaki sürtünme artar ve motorun aşırı ısınması, motor bileşenlerinde fiziksel deformasyonlar meydana gelmesi gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, ECU motor yağ seviyesinin ya da basıncının düşük olduğunu algıladığında, motor arıza lambasını yakar.

• Motor yağı araç kilometre yaptıkça doğal olarak azalır ve ekleme yapılmadığında seviyesi ideal aralığın altına düşebilir.
• Araca uygun olmayan ya da kalitesiz yağ kullanımı da motorun verimli bir şekilde yağlanmasını engeller ve motor arıza lambası yanabilir. Ayrıca, yanlış ya da kalitesiz yağlar, motor yağ seviyesinin daha hızlı tükenmesine de neden olur ve sıvı seviyesi düşer.
• Kalitesiz yağlar ya da uzun süre boyunca değiştirilmeyen motor yağı, yağın viskozitesini bozabilir ve motor, yağın koruyucu özelliklerini kaybetmesi nedeniyle aşırı sürtünmeye maruz kalarak arıza bildirimine neden olabilir.

ÇÖZÜM:

1. Öncelikle motor yağ seviyesini kontrol etmeli ve gerekli ise takviye yapmalısınız. Ayrıca, eğer uzun süredir motor yağı değişimi yapmadıysanız, yağ değişimi de yapmalısınız. Ancak, bu aşamada doğru tipte ve kaliteli bir yağ kullanmaya özen göstermelisiniz.
2. Aracı yeniden kullanmaya başladığınızda, bir süre (Yaklaşık 30 dk) sonra, motor arıza lambası kendiliğinden sönecektir. Ancak, yine de kullanım sonrasında motor yağ seviyesini kontrol etmenizi ve sızıntı yapmadığından emin olmanızı tavsiye ederiz.
3. Eğer motor yağ seviyesi yine düşmüşse (Eklediğiniz zamanla hemen hemen aynı seviyede olmalı.), sızdıran parçayı bulmalı ve tamir/değişim yapmalısınız.

Gevşek Yakıt Dolum Kapağı

Yakıt dolum kapağının gevşemesi, motor arıza lambasının yanmasına neden olabilecek şaşırtıcı derecede yaygın bir sorundur. Basit gibi görünse de yakıt dolum kapağı, aracın yakıt sisteminin önemli bir parçasıdır: Doğru basıncın korunmasına yardımcı olur ve yakıt buharlarının dışarı kaçmasını önler. Kapağın tam olarak kapatılamaması veya hasarlı olması, basınç kaybına yol açar ve ECU, bunu buharlaşma Emisyon Kontrol Sistemi (EVAP) ile ilgili bir problem olarak algılayarak arıza lambasının yanmasına neden olur.

• Gevşek yakıt dolum kapağı hem hava girişi hem de çıkışını artırır ve her iki durum da motor arıza lambasının yanmasına neden olabilir.
• Gevşek kapak nedeniyle hava girişi olduğunda, yakıt basıncı bozulur ve motorun yakıt beslemesi etkilenerek, arıza bildirimine neden olur.
• Gevşek kapak nedeniyle hava/buhar çıkışı olduğunda ise EVAP sistemi bunu bir hata olarak algılar ve ECU’ya sinyal göndererek motor arıza ışığını yakmasını sağlar.

ÇÖZÜM:

1. Öncelikle hemen aklınıza arıza ihtimalini getirmemeli ve yakıt deposu kapağını düzgün kapatıp kapatmadığınızı kontrol etmelisiniz.
2. Kapakta çatlak/kırık veya conta aşınması olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Küçücük bir çatlak dahi hava giriş-çıkışına neden olabilir.
3. Kapağı kontrol edip aracı bir süre daha kullandığınızda, sinyaller de doğru ve tutarlı akmaya başlayacak ve bir süre sonra motor arıza lambası sönecektir.

Oksijen Sensörü Arızası

Oksijen sensörü, aracın egzoz sisteminde bulunur ve egzoz gazlarındaki oksijen miktarını ölçerek ECU sistemine veri sağlar. Bu veri, motorun hava-yakıt karışımını optimize etmek için kullanılır ve motor performansının yanı sıra yakıt verimliliğini de etkiler. Sensör arızalandığında ya da yanlış okuma yaptığında ise ECU veri tutarsızlığını yakalar ve motor arıza ışığı yanar.

• Arızalı bir oksijen sensörü, ECU’ya hatalı bilgi gönderebilir, bu da motorun ya fazla yakıtla çalışmasına (zengin karışım denen durum) ya da fazla hava ile çalışmasına (fakir karışım) neden olur. Her iki durum da verimliliği düşürür ve performans sorunlarına neden olarak ECU radarına takılır.
• Oksijen sensörünün düzgün çalışmaması, emisyonu da artırabilir ve ECU tarafından, Emisyon Kontrol Sistemi (EVAP) sorunu olarak algılanarak motor arıza lambasının yanmasına neden olabilir. 
• Oksijen sensörü, katalitik konvertörün verimli çalışmasını sağlamak için gereken bilgiyi sağladığından, olası bir sensör arızası durumunda, katalitik konvertör arızası da ortaya çıkabilir. (İlgili madde de detaylara ulaşabilirsiniz.)

ÇÖZÜM:

1. Öncelikle oksijen sensörü arızası söz konusuysa, profesyonel desteğe ihtiyacınız olduğunu belirtmeliyiz; çünkü bir teknisyenin sensör arızasının yerini tespit etmesi ve değiştirmesi gerekli.
2. Değişim sonrasında, genellikle kısa bir süre sonra motor arıza lambası da söner. Ancak, OBD-II cihazı ile arıza kodunu da temizletebilirsiniz.

Hava Akış Sensörü Arızası

Hava akış sensörü, motorun hava giriş sisteminde bulunur ve motora giren hava miktarını ölçerek ECU sistemine bilgi sağlar. Bu sayede, ideal hava-yakıt karışımı ayarlanır. Ancak, hava akış sensörü arızalandığında, motor hava-yakıt dengesini doğru şekilde ayarlayamaz ve motor performansında düşüş, yakıt tüketiminde artış ve hatta emisyon problemleri gibi sorunlar baş göstererek, motor arıza lambasının yanmasına neden olur.

• Hava akış sensörü arızalandığında da ECU’ya yanlış bilgi verilir ve fakir karışım ya da zengin karışım durumlarından biri oluşarak, motor verimliliği düşer.
• Arızalı bir hava akış sensörü, motor devrini dengede tutmak için gerekli veriyi sağlayamaz ve motor rölanti sırasında dalgalanır ya da durur. Rölantide motorun düzensiz çalışması veya stop etmesi de ECU radarına takılabilir. 
• Hava akış sensörünün hatalı çalışması, yakıtın tam yanmamasına ve emisyonun artmasına neden olarak ECU tarafından, Emisyon Kontrol Sistemi (EVAP) sorunu nedeniyle motor arıza lambasının yanmasına neden olabilir. 

ÇÖZÜM:

1. Motor arıza lambası yandığında, bir teknisyene aracın hava akış sensörünü kontrol ettirmelisiniz. Böylece, arıza tespit cihazı ile sensörün işleyişi ve verdiği değerler incelenerek, eğer sensör arızalı veya hatalı çalışıyorsa, bu tespit edilir.
2. Bazen hava akış sensöründe biriken kir ve tozlar da sensörün doğru çalışmasını engelleyebilir ve temizlendiğinde sorun ortadan kalkar.
3. Sensör tamir edildikten veya değiştirildikten sonra, OBD-II cihazı ile arıza kodunu temizletebilir ve motor arıza lambasının sönmesini sağlayabilirsiniz.

Katalitik Konvertör Arızası

Katalitik konvertör arızası da motor arıza lambasının yanmasına neden olan yaygın nedenlerin başında gelir. Katalitik konvertör, egzoz sisteminde bulunan ve motorun yanma işlemi sonucunda ortaya çıkan gazların zararını azaltan bir bileşendir. Ancak zamanla ya da yanlış yakıt kullanımı gibi sebeplerle, tıkanarak veya arızalanarak motor arıza ışığının yanmasına neden olabilir.

• Katalitik konvertör tıkandığında, egzoz gazları sistemde birikir ve motorun performansını olumsuz etkiler. Bu durumda, oksijen sensörleri doğru değerleri algılayamaz ve ECU sistemi motor arıza lambasının yanmasını sağlar.
• Katalitik konvertör düzgün çalışmadığında, zararlı gazlar filtrelenmeden doğrudan atmosfere salınır. Bu durum, emisyon değerlerini yükselteceği için emisyon kontrol sisteminin ECU’ya sinyal göndermesine neden olur.

ÇÖZÜM:

1. Öncelikle katalitik konvertördeki tıkanıklığı gidermeniz ve uygun bir temizlik maddesi ile temizlemeniz, sorunun ortadan kalkmasını sağlayabilir. Ancak, bazı durumlarda konvertör hasar görmüştür ve değişim yaptırmanız gerekebilir.
2. Katalitik konvertör hasar görmüş ya da ömrünü tamamlamışsa yenisi ile değiştirmelisiniz; böylece, olası arızaların da önüne geçebilirsiniz.
3. Katalitik konvertördeki sorun giderildikten sonra, aracınızı 30-40 dk daha kullanmanız, motor arıza lambasının sönmesini sağlayacaktır.

Buji Kaynaklı Sorunlar

Buji, yanma odasında yakıt ve hava karışımının düzgün bir şekilde ateşlenmesini sağlayan kritik bir parçadır. Bujilerde oluşabilecek problemler, motorun düzensiz çalışmasına ve hatta aracın performansının ciddi şekilde düşmesine neden olabilir ve ayrıca, motor arıza lambasının yanmasına neden olan yaygın nedenlerdendir.

• Bujiler eskidikçe veya hasar gördükçe, ateşleme işlemi için gereken kıvılcımı oluşturmakta zorlanır. Bu durumda, motor düzgün çalışmaz ve motor ikaz ışığı yanar.
• Arızalı bujiler düzgün yanmayı sağlayamazsa, motor daha fazla yakıt tüketmeye başlar. ECU, bu yakıt verimliliğindeki bu anormal düşüşü algılayarak motor arıza lambasını yakar.
• Bujilerdeki sorunlar, motorun teklemesine ve sarsıntılı çalışmasına sebep olabilir. Özellikle düşük hızlarda veya ilk çalıştırma sırasında araç titreyebilir. Bu da motorun düzgün çalışmadığının bir işaretidir ve motor arıza lambasını aktive eder.
• Özellikle düşük kaliteli yakıt kullanımı, bujilerin üzerinde karbon birikimine neden olabilir. Karbon birikimi bujilerin verimli çalışmasını engeller ve yanma işlemi gerektiği gibi gerçekleşemediği için motor ikaz lambası yanar.

ÇÖZÜM:

1. Öncelikle bujileri kontrol etmeli ve gerekli temizlik işlemlerini yapmalısınız. Eskimiş ya da üzerinde karbon birikmiş bujiler temizlendiğinde, aracınızı bir süre daha kullanarak ikaz lambasının sönüp sönmediğini kontrol etmelisiniz. Ancak, bujilerde ciddi hasarlar söz konusu ise tamamen değiştirmeniz de gerekebilir.
2. Yüksek kaliteli bujiler, daha uzun ömürlüdür ve daha iyi performans sağlar. Bu nedenle, buji değişikliği yaparken orijinal ve kaliteli ürünleri kullanmaya özen göstermelisiniz; tabii buji aralıklarına da.

Şanzıman Arızaları

Şanzıman, motor gücünün katlanarak tekerleklere iletilmesini sağlayan, karmaşık bir sistemdir ve bu sistemdeki herhangi bir arıza, aracın performansını ve sürüş güvenliğini etkileyebilir. Şanzıman arızaları, genelde motor arıza lambasının yanması, vites geçişlerindeki sorunlar veya motorun düzgün çalışmaması şeklinde kendini gösterir.

• Şanzımanın düzgün çalışması için uygun yağ seviyesine ihtiyaç vardır. Yağ seviyesi düştüğünde, şanzımanın parçaları yeterince yağlanamaz, bu da aşınmaya ve ısınmaya yol açar. Bu durumda, ECU durumu algılayarak motor arıza lambasını yakar.
• Şanzımanda oluşabilecek sızıntılar da yağ seviyesinin düşmesine ve dolayısıyla şanzımanın zarar görmesine neden olabilir. Yağ sızıntısı, zamanla şanzımanın aşınmasına ve motor arıza lambasının yanmasına yol açar.
• Otomatik şanzımanlarda, vites geçişleri hidrolik basınç ile sağlanır. Hidrolik sistemde bir arıza meydana geldiğinde, vites geçişleri düzgün olmaz ve motor zorlandığı için arıza lambası yanar.

ÇÖZÜM:

1. Öncelikle şanzıman filtresi ve yağını kontrol ederek bakımlarını yapmalısınız. Yağ, ideal seviyenin altında ise yağ eklemeli, filtre temizliği ya da değişimi yapmalısınız.
2. Değişim/bakım işlemi motor arıza lambasının sönmesini sağlasa dahi aracı bir süre kullandıktan sonra yağ seviyesini yeniden kontrol etmenizi ve sızıntı olup olmadığından emin olmanızı tavsiye ederiz.
3. Eğer motor ikaz ışığının yanı sıra araçta tekleme, titreme ya da ani performans düşüşü gibi sorunlar da söz konusu ise vakit kaybetmeden profesyonel destek almalısınız. Erken teşhis, sorunların büyümesini önler ve daha maliyetli onarımların önüne geçer.

EGR Valfi Arızası

EGR valfi, aracın egzoz emisyonlarını azaltmak için motorun çalışma düzenine entegre edilen bir bileşendir. Egzoz gazlarını motorun emme manifolduna geri yönlendirerek, yanma sürecinde daha az nitrojen oksit (NOx) üretilmesini sağlar. Ancak, arızalandığında bu görevleri yerine getiremez ve ECU sisteminin motor arıza lambasını yakmasına neden olur.

• Zamanla, egzoz gazları içinde bulunan karbon partikülleri EGR valfi ve bağlı olduğu kanallarda birikmeye neden olur. Bu birikintiler, valfin açılmasını ve kapanmasını engelleyerek arızaya yol açar.
• EGR valfinin mekanizmasında meydana gelen aşınmalar veya hasarlar, valfin tamamen açık ya da tamamen kapalı kalmasına neden olabilir.
• EGR sistemi, belirli sıcaklık ve basınç koşullarında çalışmak üzere tasarlanmıştır. Bu koşullardaki değişiklikler de EGR valfinin arızalanmasına yol açabilir.

ÇÖZÜM:

1. Karbon birikintileri nedeniyle EGR valfi arızalandıysa, valfi ve bağlantılı kanallarını temizlemelisiniz. Basit gibi gözükse de bu işlem genellikle arızayı gidermek için yeterli olur.
2. Eğer EGR valfi ciddi şekilde hasar görmüşse veya tamir edilemiyorsa, yeni bir valf ile değiştirmenizi tavsiye ederiz. Böylece, olası diğer arızaların da önüne geçebilirsiniz.

Motor Arıza Lambası Yandığında Ne Yapılmalı?

1. Öncelikle aracınızı bir kenara çekmeli ve motorun soğumasını beklemelisiniz.
2. Ardından, motor yağı ve soğutma sıvısı seviyesini kontrol etmeli ve gerekli ise ekleme yapmalısınız.
3. Son olarak yakıt dolum kapağının iyice kapatıldığından da emin olduktan sonra aracınıza yeniden binerek, bir süre kullanmalısınız.
4. Eğer sorun yukarıdaki nedenlerden biri ise motor arıza lambası kısa bir kullanımın ardından sönecektir.
5. Ancak, bu 4 işlemi yapmanıza rağmen yine de motor ikaz ışığı yanmaya devam ediyorsa profesyonel desteğe ihtiyacınız olabilir.
6. Eğer katalitik konvertör, buji gibi parçaların kontrolünü ve temizliğini yapabilirseniz, servise gitmeden önce bu işlemleri de yapabilir ve gerekli ise parçaları değiştirebilirsiniz.

Motor Arıza Lambası Yanarken Araç Kullanılır mı?

Öncelikle yukarıda önerdiğimiz 4 basit çözümü denemenizi tavsiye ederiz; bu basit çözümler genelde arıza lambasının sönmesini sağlar. Ancak, bu işlemleri yapmadan önce motorun tamamen soğumasını beklemelisiniz. Eğer sorun çözülmediyse ve servise gidebilecek durumda değilseniz, aracı kullanmaya devam edebilirsiniz; ancak, motoru zorlamaktan kaçınmalı ve belirli aralıklarla aracı durdurarak motoru soğutmalısınız. Bu şekilde, en azından motor ikaz ışığının yanmasına neden olan arızayı tamir ettireceğiniz noktaya kadar güvenle ulaşabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular